Het lijkt er echt op alsof de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2023 zal zijn. Pas half juli, bij de behandeling in de Eerste Kamer, werd duidelijk dat er een grote kans is dat de wet op die datum echt in werking treedt. De dag die je wist dat zou komen…. Het lijkt erop alsof men is overvallen door deze mogelijke snelle inwerkingtreding van de Omgevingswet. Wat kun je nog doen in de 4 maanden die resten tot de (mogelijke) overgang naar de Omgevingswet?
Aanvraag omgevingsvergunning
Als je een vergunning aanvraagt, en je wilt dat die onder de bestaande wetgeving wordt behandeld, is het voldoende dat je de aanvraag indient voor 1 januari 2023. In dat geval blijft de bestaande wetgeving van toepassing. Dat lijkt het meest van belang voor een vergunningaanvraag voor een grote afwijking van het bestemmingsplan. Het tijdig indienen van de vergunningaanvraag is voldoende. Voor de behandeling van deze aanvraag blijft alles zoals het nu is. Het is mogelijk om de afwijking van het bestemmingsplan nu aan te vragen, en de omgevingsvergunning om te bouwen na 1 januari. De aanvraag bouwvergunning kost immers veel meer tijd.
Indienen bestemmingsplan of wijzigingsplan
Voor bestemmingsplannen en wijzigingsplannen geldt een andere regeling. Hiervoor geldt dat de bestaande wetgeving alleen van toepassing blijft als een ontwerpplan is gepubliceerd voor 1 januari. Om een ontwerpplan te publiceren is veel meer voorbereiding nodig, zowel van de initiatiefnemer als van de gemeente. De initiatiefnemer moet een volledig ontwerpbestemmingsplan of -wijzigingsplan aanleveren. De gemeente moet het plan beoordelen, het wettelijke vooroverleg voeren en formeel besluiten het plan te publiceren. De gemeente moet het plan voor overleg voorleggen aan andere (overheids)partijen, zoals de provincie en de veiligheidsregio. Hun commentaar moet eventueel worden verwerkt in het ontwerp bestemmingsplan of – wijzigingsplan. Daarna moet B&W het plan goedkeuren en moet het voor 1 januari ter inzage worden gelegd.
Er geldt geen wettelijke termijn voor de behandeling tot aan het publiceren van het ontwerpplan. Naar schatting is met deze behandeling tenminste 2 maanden gemoeid voor een wijzigingsplan, en 3 maanden voor een bestemmingsplan. Ik ga ervan uit dat de gemeente genoeg heeft aan twee maanden voor de behandeling van een wijzigingsplan, omdat aan de procedure (iets) minder eisen worden gesteld dan bij een bestemmingsplan. Dat betekent dat het ontwerpplan op zijn laatst op 1 november of 1 oktober moet worden ingediend. In die 2 of 3 maanden die dan nog resten zal er alsnog met stoom en kokend water gewerkt moeten worden aan de doorloop van het plan om dit tijdig ter inzage te leggen. Naar verwachting zullen er de laatste weken van december dikke Staatscouranten met veel publicaties verschijnen.
Het indienen van een ontwerpbestemmingsplan zal op deze korte termijn alleen lukken als dat ontwerpplan al bijna gereed is. Onder de Omgevingswet gelden ongeveer dezelfde mogelijkheden voor een wijziging van de bestemming. Dit is anders voor een wijzigingsplan of uitwerkingsplan. In de Omgevingswet verdwijnt de mogelijkheid voor een wijzigingsplan of uitwerkingsplan. De mogelijkheid om een wijzigingsplan of uitwerkingsplan op te stellen vervalt daardoor, zodat je daar na 1 januari geen gebruik meer van kan maken. Als het bestemmingsplan een wijzigingsmogelijkheid bevat waar je gebruik van wilt maken, is het dus noodzakelijk om dat plan nog dit jaar in te dienen. Het is belangrijk om met de gemeente snel in overleg te gaan over je plan, én heel snel het ontwerpplan zelf gereed te maken.
Hoe werkt het uit in de praktijk?
Pas half juli is er enige duidelijkheid ontstaan over de mogelijke inwerkingtreding per 1 januari. Gemeenten zullen zich nu beraden hoe daarmee om te gaan. Ik verwacht dat er in september aankondigingen komen hoe zij daar mee omgaan. Mogelijk zullen zij de laatste indieningsdatum veel eerder zetten dan strikt noodzakelijk is, juist om problemen in het eind van het jaar te voorkomen. Ik heb al een aankondiging gezien van een gemeente die stelt dat een ontwerpplan uiterlijk per 1 september moet worden ingediend, om voor 1 januari gepubliceerd te kunnen worden. Dat laat nu wel heel weinig ruimte.
Ik pleit ervoor om de overgangstermijn waarbij een plan nog onder het oude recht kan worden ingediend te verlengen. Door de langdurige onduidelijkheid over de inwerkingtreding van de Omgevingswet is het redelijk om daarvoor een langere overgangstermijn te scheppen.